Wat zijn zonnevlekken?
Zonnevlekken, ook wel
ouderdomsvlekken genoemd (of lentigo in doktersjargon), ontstaan door langdurige blootstelling aan de zon. Ze verschijnen als kleine, platte, donkere vlekken op de huid, variërend van lichtbruin tot zwart. Dit is een vorm van hyperpigmentatie, waarbij melanine zich ophoopt in de huid.
Volgens Dr. Eguren kunnen zonnevlekken je huid een
doffe, ongelijkmatige uitstraling geven. En dat klopt. Daarom is het goed om te weten hoe ze ontstaan én wat je eraan kan doen.
De wetenschap achter zonnevlekken
Zonnevlekken ontstaan door
langdurige blootstelling aan de zon. Dit komt doordat ultraviolette (UV) straling de productie van melanine stimuleert, het natuurlijke pigment dat de huid haar kleur geeft.
Na verloop van tijd kan melanine zich ophopen in bepaalde gebieden, vooral bij huid die vaak onbeschermd aan de zon wordt blootgesteld. Dit leidt tot donkere vlekken die meestal zichtbaar worden op het gezicht, de handen en andere delen van het lichaam die veel zon krijgen.
Hoe melanine en UV-stralen de huid beïnvloeden
Je huid heeft zonlicht nodig om vitamine D aan te maken, wat belangrijk is voor sterke botten. Maar te veel zon heeft ook nadelen. In de buitenste laag van je huid zitten cellen die melanine aanmaken. Als je in de zon komt, maakt je huid extra melanine aan, waardoor je een kleurtje krijgt. Dit is een soort natuurlijke bescherming, maar het houdt niet alle schadelijke straling tegen.
Te veel UV-straling kan je huid schaden. Het kan pigmentvlekjes veroorzaken, je huid sneller laten verouderen (denk aan rimpels en minder elasticiteit) en zelfs het risico op huidkanker verhogen.
Hoe ontstaan zonnevlekken?
De zon speelt een grote rol bij het ontstaan van pigmentvlekken. UV-straling stimuleert de productie van melanine, het pigment dat je huid haar kleur geeft. Wanneer je vaak onbeschermd in de zon bent, kan melanine zich ophopen en leiden tot donkere vlekken, vooral op plekken die veel zon krijgen, zoals het gezicht, de handen en de armen.
Andere factoren die bijdragen aan zonnevlekken:
- Genetische aanleg – Sommige mensen zijn gevoeliger voor pigmentvlekken dan anderen.
- Hormonale schommelingen – Zwangerschap, anticonceptie en de menopauze kunnen de melanineproductie beïnvloeden.
- Huidveroudering – Naarmate je ouder wordt, vertraagt de celvernieuwing, waardoor pigmentvlekken langer blijven zitten.
Welke rol spelen melanocyten bij huidpigmentatie?
Melanocyten zijn speciale cellen die pigment (melanine) aanmaken en bepalen zo de kleur van je huid, haar en ogen. Dit pigment wordt opgeslagen in kleine ‘fabriekjes’ in de cel, melanosomen genaamd. Die regelen hoeveel melanine er wordt geproduceerd, wat uiteindelijk invloed heeft op je huidskleur en hoe je huid reageert op de zon.
Waar verschijnen zonnevlekken het vaakst?
Zonnevlekken komen vooral voor op lichaamsdelen die het meest aan zonlicht worden blootgesteld:
- Lippen
- Neus
- Gezicht
- Nek
- Handen
- Armen
Zijn zonnevlekken gevaarlijk?
Zonnevlekken zijn meestal onschuldig (ook al vind je ze misschien niet zo mooi). Maar in de beginfase kan huidkanker er net zo uitzien. Zie je een nieuwe of veranderende vlek? Laat het dan zeker controleren.
Soorten zonnevlekken
Niet alle pigmentvlekken zijn hetzelfde. Dit zijn de meest voorkomende soorten:
Ouderdomsvlekken (lentigo solaris)
Deze vlekken ontstaan door
jarenlange blootstelling aan zonlicht of zonnebankgebruik. Het zijn ophopingen van pigment en komen vooral voor op het gezicht, de handen en de armen.
Melasma (zwangerschapsmasker)
Melasma, oftewel het ‘
zwangerschapsmasker’, is een pigmentstoornis die zich uit in onregelmatige, donkere vlekken, vooral op het gezicht. Het wordt veroorzaakt door zonlicht in combinatie met hormonale schommelingen, zoals tijdens zwangerschap of bij het gebruik van anticonceptie.
Sproeten en moedervlekken
Sproeten verschijnen snel na blootstelling aan de zon, maar verdwijnen vaak weer vanzelf.
Moedervlekken daarentegen zijn ophopingen van pigmentcellen die niet vanzelf weggaan. Wil je ze laten verwijderen? Dat kan via een dermatoloog.
Post-inflammatoire hyperpigmentatie (PIH)
Deze vorm van pigmentatie ontstaat na huidbeschadiging, bijvoorbeeld door acne of wondjes. De vlekjes vervagen langzaam, maar dit kan lang duren.
Hoe voorkom je zonnevlekken in het gezicht?
De makkelijkste vlekjes om te verwijderen, zijn diegene die nooit ontstaan. De belangrijkste stap is een breedspectrum zonbescherming. Die beschermt je niet alleen tegen schadelijke UVA- en UVB-straling, maar ook tegen de impact van blauw licht van je telefoon, laptop en andere schermen.
1. Gebruik dagelijks zonnebrandcrème
UV-straling is er het hele jaar door, ook op bewolkte dagen. Gebruik daarom dagelijks een
zonnebrandcrème met een hoge SPF en breedspectrum bescherming.
2. Breng zonnecrème regelmatig aan
Om je huid optimaal te beschermen,
smeer je elke twee uur opnieuw. Dit voorkomt huidveroudering en pigmentvlekken.
3. Kies voor een dagcrème met SPF
Sla je zonnebrand vaak over? Kies dan voor een dagcrème met SPF, zoals
Revitalift Hydraterende Dagcrème SPF 30. Dit is beter dan helemaal geen bescherming.
4. Vermijd direct zonlicht
Blijf op extreem zonnige dagen zo veel mogelijk in de schaduw en
draag een zonnehoed of pet voor extra bescherming.
Huidverzorging tegen zonnevlekken
Dr. Cristina Eguren adviseert cosmetica met
depigmenterende ingrediënten zoals
niacinamide.
Aanbevolen huidverzorgingsroutine:
- Reiniging: Een gezichtsreiniger met niacinamide, zoals de Bright Reveal Dark Spot Gezichtsreiniger, helpt vlekken te verminderen en je huid te egaliseren.
- Dagcrème: Een crème met niacinamide en SPF 50, zoals de Bright Reveal Crème Anti-Vlekken van L’Oréal Paris, beschermt je huid en voorkomt nieuwe vlekjes.
- Serum: Een serum met 10% niacinamide kan tot 77% van de donkere vlekken verminderen.
- Zonnebescherming: Een lichte fluïde met SPF 50+ voorkomt dat vlekken donkerder worden en beschermt tegen huidveroudering.
- Peeling: De Bright Reveal Dark Spot Exfoliant Peel van L’Oréal Paris is een krachtige mix van verschillende exfoliërende zuren en Niacinamide om de huid te peelen en te vernieuwen. Gebruik ‘m om de nacht en smeer overdag altijd zonnebrandcrème (minstens SPF 30).
Professionele diagnose- en behandelingsopties
Wil je hardnekkige pigmentvlekken aanpakken? Dit zijn enkele professionele behandelingen:
- Bleekcrèmes met hydrochinon en retinol verminderen pigmentvlekken geleidelijk.
- Laser- en IPL-behandelingen breken pigmentcellen af zonder de huid te beschadigen.
- Cryotherapie bevriest pigmentvlekken met vloeibare stikstof.
- (Micro)dermabrasie verwijdert de bovenste huidlaag om nieuwe huid te stimuleren.
- Chemische peelings versnellen de celvernieuwing en vervagen vlekken.
Deze behandelingen worden meestal in een kliniek uitgevoerd en je hoeft er niet voor naar het ziekenhuis.
Belangrijk na de behandeling: Gebruik altijd zonnebrandcrème (minstens SPF 30) en draag beschermende kleding om nieuwe vlekken te voorkomen.
Wanneer naar de dokter?
Zonnevlekken zijn onschuldig en hoef je niet te laten controleren. Maar merk je een zwarte of veranderende vlek op? Dat kan wijzen op
melanoom, een ernstige vorm van huidkanker.
Twijfel je? Laat de vlek dan altijd nakijken, vooral als die:
- Zwart is
- Groter wordt
- Een rafelige rand heeft
- Opvallend veel verschillende kleuren heeft
- Gaat bloeden
Veelgestelde vragen
Kan een pigmentvlek vanzelf verdwijnen?
Zonnevlekken verdwijnen niet vanzelf, maar met goede zonbescherming en huidverzorging vervagen ze wel. Regelmatig zonnebrand en gerichte producten helpen de zichtbaarheid te verminderen.
Hoe verwijder je zonnevlekken definitief?
Sommige zonnevlekken vervagen vanzelf, maar zonder professionele behandeling blijven ze vaak permanent.
Kan een zonnevlek zich ontwikkelen tot kanker?
Meestal niet, maar sommige pigmentvlekken kunnen actinische keratosen worden, een voorloper van huidkanker.
Wie is vatbaar voor zonnevlekken in het gezicht?
Mensen met een lichte huid, hormonale schommelingen (bijvoorbeeld zwangerschap) of veel blootstelling aan de zon lopen een hoger risico.
Ook als je huid al eens beschadigd is, bijvoorbeeld door zonnebrand, kan je sneller zonnevlekken ontwikkelen.
